Radiozendstation in de Malabar 1917 – 1947
Gouvernements Zendstation Malabar.
Met de bouw van het Langegolf Zendstation in de Malabar werd in 1917 aangevangen. Op 5 mei 1923 werd het officieel geopend met het verzenden van een gelukstelegram aan HM de Koningin. Een en ander verliep niet geheel volgens plan. 30 jaar later in 1947 werd het station geheel verwoest. Nu rest alleen nog een ruïne.
Lees ook “Het spel om den Indischen zender” klik op onderstaande URL https://resolver.kb.nl/resolve?urn=MMKB21:040950000:pdf
Beknopte Geschiedschrijving van het Gouvernements Radiozendstation Malabar (Bandung, Java)
Tijdens de Eerste Wereldoorlog was de Duitse kabel vernietigd waarmee het gecodeerde telegrafisch verkeer tussen Nederland en Nederlands-Indië werd onderhouden. Indië was nu alleen via Britse kabels te bereiken en dat betekende een verbod op het gebruik van codewoorden en het betekende censuur en enorme vertragingen.
De roep om een draadloze verbinding met Indië klonk luider en luider. Als reactie hierop werd vlak na het einde van de Eerste Wereldoorlog door het Nederlands Bestuur vanuit Batavia gemeld dat men was gestart met het bouwen van een radiostation dat met behulp van een grote boogzender, rechtstreeks zou kunnen communiceren met het radiostation in Nederland.
In 1927, na het overlijden van Ir. Dr.C.J. de Groot werd de telefoniezender bij Malabar verbeterd door K. Dijkstra waardoor een stabiele korte golf telefonie en telegrafie mogelijk werd tussen Nederland en Ned. Indië. Deze korte golf techniek was beter/stabieler en gebruikte een fractie van het benodigde zendvermogen van de booglampzender.
Op 7 januari 1929 opende Koningin Emma de radio-telefoondienst (voor het publiek) in Nederland. Het radiostation dat vanuit Nederland met Nederlands Indië communiceerde, was gevestigd in Kootwijk. Dit corresponderende zendercomplex was begin 1923 bedrijfsklaar, ongeveer gelijktijdig met de ‘grote boog’ in Malabar. In de Tweede Wereldoorlog is de zendinstallatie vlak voor de capitulatie gesaboteerd. C van den Burg, werkzaam op Radiostation Malabar, vernietigde enkele essentiële onderdelen. Toen echter duidelijk werd dat saboteurs door de Japanners onthoofd zouden worden, heeft hij sporen van de sabotage verwijderd en de scherven van de buizen in een greppel begraven. Na de capitulatie was Van den Burg onder dwang betrokken bij de wederopbouw van het radiostation. Tijdens en ook na de bezetting zijn de zenders nooit meer opnieuw in gebruik genomen.
De geschiedenis van een gepasseerd koloniaal tijdperk.
Arthur Bauer PA0AOB heeft de afgelopen jaren een zeer uitgebreide collectie documenten en afbeeldingen samengesteld. Dit unieke stukje Tempo Dulu kunt u mee beleven door te hier te klikken op de url van zijn website (met o.a. de inhuldiging van het Radio Monument op de Driehoek in het dorp Radio Kootwijk door de directeur generaal van de PTT Dr. Ir. M.H. Damme in 1939)
Smit transformatoren en motorgeneratoren in de Malabar PTT Zenders.
Op de informatieve website van Smit-transformatoren, gerealiseerd door Rudo Hermsen, vindt u een uitgebreid verhaal over Radio Malabar met mooie en sprekende foto’s uit die tijd en verhaalt Eric Goewie over de laatste dagen van het station Malabar .
Op 19 febr 2015 ontvingen we van Rudo Hermsen uniek materiaal over Radio Malabar. Fred van der Burg stuurde Rudo Hermsen een korte e-mail en een aantal foto’s met informatie over zijn vader (Cees van der Burg) die vroeger gewerkt heeft bij o.a. zendstation Malabar. Hij heeft meegewerkt aan de ontwikkeling van de lange golf zender van Ir. Dr. C.J. de Groot die tussen 1923 en 1925 de eerste radio telegrafie verbinding maakte van Indonesië met met Nederland. In die tijd een prestatie van wereldniveau. Hij was ook betrokken met de ontwikkeling van de korte golf telegrafie zender Rantja Ekek, die na 1925 furore maakte.
Zie ook de website.
Het Amateur Radio Malabar Project.
(5 mei 2013)
Op initiatief van een actieve groep Bandoengse radiozendamateurs ontstond het Malabar Project. Via Robbert Jan de Groot, webmaster van Radio Kootwijk PCG en Elizabeth van Kampen werden we van dit feit op de hoogte gesteld. De VRZA heeft het stokje opgepakt wat resulteerde in een spectaculaire kortegolf morse verbinding op 5 mei 2013. Precies 90 jaar geleden werd de radiotelegrafieverbinding op de lange golf tussen Malabar (Bandung) en Radio Kootwijk geopend en in dienst gesteld met een telegram aan H.M. inhoudende de tekst die ook nu weer de ether klonk. Voor de berichtgeving uit de Malabar kunt u de website van de Malabar Group bezoeken, met veel bijzonderheden over de activiteiten ten tijde van de jubileum viering op 3, 4 en 5 mei 2013 . (Bijgewerkt tot 25 maart 2018, met Malabar 2018)
Operators van het Malabar-station YE90PK, van links naar rechts : YB1HK – Hendra, YC1GOF – Anwar Haryono, YE1NZ – Iwan, YB1HDF – Asep, YC1PEF – Arief, YB1JYL – Jilly, YD1NAA – Ira, YF1CRR – Roosdiarto, YB1KIZ – Asep, YF1AR – Budi Santoso, YC1DML – Damiel, Dessy (Emiel’s wife), Emiel Woudstra, YD1DDB – Edwin, YC1MTT – Tomi T. Prakoso en YB1LZ – Agus Gunarso. Op de achtergrond de resten van het radiozendstation dat in 1947 geheel werd vernield.
The Malabar Project ’93
Het idee van een rechtstreekse verbinding tussen het voormalig Nederlandsch Oost-Indië en het Moederland is in 1916 ontstaan in de vorm van een dissertatie van Ingenieur de Groot. De eerste luister- proeven vonden plaats met geleende Telefunken-ontvangers. Na bevredigende resultaten bij de ont- vangst van verschillende Europese en Amerikaanse zenders werden besprekingen gevoerd over geschikte frequenties en zendvermogens. Teneinde meer gegevens te verzamelen begon men met proefuitzendingen met een 100 kW Poulsen Vonkenzender van de Federal Telegraph Company en met een provisorische antenne aan een ballon bevestigd. Het bleek dat de resultaten echter niet bevre- digend waren, zodat dr. De Groot – die met de onderzoekingen belast was – een reusachtige kloof in het bergmassief uitkoos van de Gunung Malabar met 2 berguitlopers als natuurlijke ophangpunten voor zijn antenne. Als stroombron diende de enige reserve-dynamo van de Bataviasche Tramweg My (beschikbaar gesteld door OM v.d. Horst, redactie PK-jaarboek ’82); aangedreven door een 125 pK sterke vliegtuigmotor van de Militaire Aeronautische Dienst.
Dr. De Groot had inmiddels een gigantische vonkzender van 2400 kW vermogen geconstrueerd. Al- leen al het gewicht van de magneten bedroeg meer dan 180 ton, het spoelenmateriaal ongeveer 20 ton. Een groot koelwaterbekken voor het hoofdgebouw in de kloof diende voor afvoer van de warmte. De voor de zender benodigde waterstof werd in elektrolytische waterstofgeneratoren gemaakt. De zendfrequentie was 15.600 meter; het golfbereik lag tussen 7800 en 18.000 meter. Dit zender type werd in dubbele uitvoering geïnstalleerd en verder met ,,kleinere” zenders aangevuld. Zo werden er nog twee lichtkogelzenders van ieder 200 kW vermogen geplaatst, evenals een Telefunken-machinezender van 400 KWatt vermogen.
De nieuw geconstrueerde antennes hadden eveneens geweldige afmetingen. De grote langegolfantenne werd door 5 over de kloof gespannen duimse stalen kabels van wel zo’n 2000 meter gedragen. De ophangpunten op de beide uitlopers van de Gunung Malabar bevonden zich ongeveer 900 meter boven het station. Vijf door motoren aangedreven lieren aan de zuidzijde, en overeenkomstige toe- standen met tegengewichten aan de noordelijke, dienden tot het constant houden van de trekspanning van 10.000 kg. De eigenlijke antennedraden bestonden uit met koperdraad omwikkeld non-ferro dragermateriaal van 7/8 duimsterkte. Door het hiermede bereikte grote oppervlak kreeg men te maken met corona-effecten. De bevestiging aan de dragerkabel vond plaats op 700 meter hoogte middels 2 meter lange isolatoren.
Op 5 mei 1923 werd het bedrijf officieel geopend. Desondanks werden niet alle verwachtingen vervuld, hoewel naar vele landen contacten konden worden gelegd.