“Radioamateurisme in Indië”.   Uit: 100 jaar Radio VERON 1995

https://radiokootwijk.nu/wp-content/uploads/Radio-en-Radioamateurisme-in-Ned.-Indie-compleet.pdf

 

Indische radio-zendamateurs horen in 1927 te Bandung de kortegolf telefoniezender van Philips te Eindhoven.         Fragmentarisch uit: Radio Malabar, ‘Herinneringen aan een boeiende tijd 1914–1945 door:  Klaas Dijkstra.   (1894 -1976) ……Terwijl wij ons op Radio Malabar naarstig bezig hielden met het verbeteren van de seingeving van de grote booglampzender, het opstellen van een tweede grote booglamp van hetzelfde vermogen en het bouwen van een Lange Golf telefoniezender, werden wij plotseling ‘opgeschrikt’, door het verrassend nieuws, dat een ons onbekende Bandungse radio-(zend)amateur, de heer A.C. de Groot, PK1PK, (die later een volle neef van Dr. Ir.  C.J. de Groot bleek) en de radioamateur S. van Viegen te Koeningan  (Cheribon),  op 12 maart 1927 radiotelefonie hadden gehoord, welke afkomstig was van een kortegolf proefzender PCJJ van het natuurkundig laboratorium van de Philipsfabrieken te Eindhoven, werkende op een golflengte van 30,2 meter  (± 10 MHz). Dit was een nieuwtje van de allereerste rang, waarvan de draagwijdte voorlopig bij lange na niet werd overzien. Het gesproken woord was van een ‘verbijsterende duidelijkheid en het beste van hetgeen zij tot dusver op korte golf gebied hadden gehoord. De  muziek was onberispelijk en van uitnemende kwaliteit heette het. Dat was me dus nog eens wat: telefonie van Holland naar Indië en op de kortegolf, niet uitgezonden door Dr. Ir. N. Koomans (Kootwijk Radio), maar door Philips Eindhoven en niet gehoord door het anders zo bij de pinken zijnde Rantja Ekek, maar door amateurs! Wat een wonderlijke gang van zaken, en wij vroegen ons onwillekeurig af, waar onze radiodiensten bleven. Deze radio(zend)-amateur, de heer Alexander Constant de Groot, PK1PK woonde – naar al spoedig bekend werd – nog maar kort in Bandung. Hij was van beroep planter, doch deed al van jongs af, aan radioamateurisme. Teneinde zich geheel en al aan zijn liefhebberij te kunnen geven, had hij op een gegeven ogenblik de planterslier aan de wilgen gehangen en was naar de Preanger hoofdstad getogen. 

Overdag werkt hij con amore aan de bouw van een omroepzender (PMY) van de Bandungse Radiovereniging en ’s avonds en ’s nachts besteedde hij vele uren aan het uitluisteren naar diverse radiozenders. Ook bezat hij zelf een zendertje voor telegrafie en telefonie, waarmede hij verbinding onderhield met vele radiocollega’s, telegrafisch dan met Morse, over de gehele wereld. Daar hij geen andere bezigheden had, ging er geen avond voorbij, of hij zat uit te luisteren en zo gebeurde het, dat hij plotseling met verbijsterende duidelijkheid hoorde: “Hier Philips Radiolaboratorium Eindhoven Holland op 30,2 meter golflengte”, hetgeen in het Engels werd herhaald. Daarna volgde muziek van onberispelijke kwaliteit. Luchtstoringen, ofschoon sterk, konden niet verhinderen, dat alles uitstekend door kwam. Het laat zich denken, dat PK1PK  met dit buitenkansje buitengewoon ingenomen moet zijn geweest en zoals ik hem naderhand heb leren kennen, zou het mij niets verwonderd hebben, dat hij die nacht van louter enthousiasme en nervositeit geen oog dicht heeft gedaan en de volgende ochtend vroeg, zodra het Telegraafkantoor open was, voor het loket heeft gestaan om het heugelijke nieuws telegrafisch aan Philips mede te delen.

Vele jaren later vertelde hij mij iets heel merkwaardigs over hetgeen hierna volgde. Ook in Radio Expres had omtrent het verdere verloop een onduidelijkheid gestaan, zonder dat hier later een nadere verklaring op volgde. Welnu, de heer A.C. de Groot had na het verzenden van zijn telegram met spanning op antwoord zitten wachten. Er verstreek één dag, twee dagen en meer en nog hoorde hij niets. Groot was A.C. de Groots teleurstelling. Een dergelijke behandeling had hij van Philips niet verwacht! Tot hem op een gegeven moment ter ore kwam, dat Philips wel degelijk antwoord op zijn telegram had gezonden, maar niet aan hem, maar – hoe kan het ook anders – aan zijn naamgenoot, de bekende radiopionier Dr. Ir. C.J. de Groot. En deze laatste had net gedaan alsof zijn neus bloedde en de dankbetuiging eenvoudig opzij gelegd. Althans, hij had geen moeite gedaan, de werkelijke adressant op te sporen. Zie hier, het wonderlijke van deze zaak.

Philips Kortegolf Ontvanger

Weliswaar had Dr. de Groot niet kunnen weten, dat zijn neef de gelukkige ontvanger van de Philips-zender was geweest, doch bij enig nadenken had hij dit kunnen vermoeden, wetende, dat deze laatste een verwoed radioamateur was ! Hoe deze zonderlinge vergissing was ontstaan, wist de heer de Groot A.C. aan mij niet te vertellen en deed verder ook weinig ter zake. Hij (de Groot, A.C. ) is er wel bij gevaren want toen Philips de fout ontdekte, kreeg hij als beloning een kortegolf-ontvanger ten geschenke, waarmee de zaak als afgedaan werd beschouwd. Ongeveer een jaar later kreeg de heer A.C. de Groot* een betrekking bij het radiolaboratorium te Bandung. Vermoedelijk was zijn succes als eerste de Philipszender PCJJ gehoord te hebben, hieraan niet vreemd en zo dit inderdaad het geval geweest is, heeft die bewuste avond hem geen windeieren gelegd………

*Alexander Constant de Groot (PK1PK), geboren op  6 augustus 1896 in Buitenzorg, is op 23 april 1973 op 76-jarige leeftijd te Den Haag overleden.  

Bewerkt 8 oktober 2012 door PA0JWU, Radio Kootwijk